Temel analiz nedir sorusu yatırımcıların cevabını en çok merak ettiği sorulardan biri. Forex piyasasında, borsa ve diğer piyasalarda yatırımcılar işlem yaparken temel analiz nasıl yapılır sorusunun cevabı ile hareket etmektedir.
Bu yazıya temel analiz ne demek ile başlayıp, yatırımlarda temel analiz nasıl kullanılır ile devam edeceğiz. Şimdi gelin temel analiz tanımı ile başlayalım. Daha sonrasında da detaylara gireceğiz.
Temel Analiz Nedir?
Yatırımcıların da çok iyi bildiği üzere yatırım araçlarının fiyatlarına etkileyen bazı temel faktörler bulunmaktadır. Döviz ticaretine dayalı bir sermaye piyasası olan Forex de çeşitli yatırım araçlarının alınıp satıldığı bir ticaret piyasasıdır.
Forex piyasasında da fiyatlar belirli bir arz talep dengesinde oluşur. Arzın talepten fazla olduğu durumlarda fiyatlar düşer, talebin arzdan fazla olduğu zamanlarda fiyatlar artar. Bu zaten hepimizin bildiği genel bir arz talep dengesi kuramıdır.
Arz talep dengesini etkileyebilecek tüm gelişmeler (siyasi sosyal ekonomik) ve haberlerin analiz edilerek fiyat tahmini yapılıp genel bir değerlendirmeye alınmasını temel analizi denir.
Temel analiz Forex piyasası için oldukça önemli bir araçtır. Bunun nedeni ise fiyatların tahmin edilebilir bir olmasından kaynaklıdır. Meydana gelebilecek bir hadise, bir olay, bir gelişme fiyatları doğrudan etkileyeceğinden temel analiz de fiyatlar hakkında fikir edinebilmemizi sağlar.
Temel analizin yanı sıra bir de teknik analiz konusu vardır. Teknik analizde ise çeşitli göstergeler ve grafikler kullanılarak geçmiş fiyat hareketlerinden yararlanılıp fiyat tahmini yapılır. Temel analiz ve teknik analiz bu bakımdan farklıdır. Fakat işlemlerde her ikisinin de kullanılması gerekir.
Temel ve teknik analiz konuları Forex piyasasında sıkça tartışılmaktadır, hangisinin daha başarılı olduğu konusunda çeşitli fikir ayrılıkları mevcuttur. Fakat, başarılı bir yatırımcı işlemlerinde temel analizi ve teknik analizi sentezler ve buna göre hareket eder.
Siz de yatırımlarınızı yaparken temel analizden faydalanarak daha doğru işlem stratejileri geliştirebilirsiniz. Yatırımlarınızın başarıya ulaşabilmesi için güncel piyasa olaylarını yakından takip etmeli, gelişmelerden haberdar olmalı, ekonomik takvimi iyi bilmeli kısacası piyasada güncel olmalısınız.
Finansal piyasalar ve bunlardan önemlisi Forex piyasası birden çok değişkenden etkilendiği için fiyat tahmini de bu nedenden dolayı zorlaşmaktadır. Çok sayıda değişken olmasından dolayı tek bir yöntem kullanılarak başarılı işlemler yapabilmek kolay olmamaktadır. İşlemlerde başarılı olabilmek için gerek temel analizin gerekse teknik analizin bir çok faktöründen faydalanmak gerekmektedir.
Temel Analiz Nasıl Yapılır?
Temel analiz yapılırken dikkat edilmesi gereken noktalar arasında makroekonomik veriler ve ülkelerin içerisine bulunduğu siyasal ve ekonomik durumları yer almaktadır. Bu şekilde Forex piyasasında para birimlerinin fiyatlarının potansiyel artış veya azalışları takip edilebilmektedir.
Temel analiz yapılırken ülkelerle ilgili haberlerin yakından takibi ve doğru şekilde yorumlanması oldukça önemlidir. Böylelikle güzel gelişmeler takip edilerek fiyat hareketlerinin nasıl oluşacağı hakkında fikir yürütülebilir.
Örnek olarak Amerikan Dolarını ele alabiliriz. ABD Merkez Bankası olan FED, alacağı faiz kararıyla Amerikan dolarının fiyatlanmasına etki edebilir. Fed toplantısından çıkacak bir faiz artırımı kararı Amerikan Dolarını olan talebin artış göstermesine sebebiyet verir. Doları olan yatırımcı da parasını faize yatırarak daha fazla kazanç sağlayabileceğini düşünür. Bu yüzden dolar satmayı düşünmez. Fakat, dolar alıp kar elde edebileceğini düşünen diğer yatırımcılar da taleplerini arttırır bu şekilde fiyat da artmış olur.
Örnekten de görüleceği üzere merkez bankalarının alacağı faiz kararları doğrudan para birimlerinin fiyatlarını etkiler. Bu nedenle temel analizin bir parçası olan faiz kararları takip edilerek işlemlerden kazanç elde edebilir. Fakat sadece faiz oranına bakarak işlem yapmak da tek başına yeterli olmayabilir. Gelin bu konuyu biraz açalım.
Faiz kararları her ne kadar para birimleri üzerinde doğrudan etki de bulunsa da öncesinde enflasyon, işsizlik rakamları, yetkililerin açıklamaları gibi veriler üzerinden temel analiz birleştirici şekilde yapılmalıdır. Faiz kararının öncesinde daha iyi tahmin yürütebilmek için tüm bu verileri birlikte değerlendirmek gerekir. Faiz açıklandı sırada piyasa hemen fiyatlama yapacağından siz karar öğrenseniz dahi fiyat hareketlerinden ani kazançlar sağlayamayabilirsiniz.
Şimdi gelin temel analiz etmenleri içerisinde yer alan verilere ve olaylara göz atalım. Bunlardan herhangi birini görmezden gelirseniz temel analizi yanlış yapma riski doğar. Bu yüzden tümüne dikkat etmek gerekir. Temel analiz nasıl yapılır sorusuna aşağıdaki veriler dikkate alınarak yapılır dersek yanılmayız.
- Büyüme rakamları
Ülkelerin büyüme rakamlarını takip ederek para birimlerinin değerlenip değerlenmeyeceğine, diğer para birimlerine karşı nasıl performans gösterebileceğini, ülkenin gelecek için fırsat sunup sunmayacağını anlayabiliriz.
- Faiz oranları
Merkez bankalarının en önemli görevi fiyat istikrarını sağlamak ve paranın değerini korumaktır. Paranın değerini koruyabilmek için de elinde çeşitli enstrümanları bulunmaktadır. Bunlardan en kritiği de faiz oranlarıdır.
Merkez bankaları ülkelerin para politikalarını faiz oranı değişiklikleri ile yönlendirmektedir. Faiz oranlarında yapılacak değişiklik ülke para biriminin cazip olup olmayacağını etkiler. Faiz oranları artarsa paraya olan talep artacaktır, faiz oranları azalırsa paraya olan talep düşecektir.
- Tüketici Endeksleri
Tüketici fiyat endeksi (TÜFE-CPI) daha önceden belirlenen bir mal sepetinin fiyatlarındaki değişimi göstermektedir. Aynı zamanda enflasyonun bir göstergesi olarak kabul edilir. Bu sepet içerisindeki malların fiyatlarının artması demek devalüe edilmiş kuru anlamına gelir. Bu da ülke para biriminin değer kaybettiğine işarettir.
- Üretici Endeksleri
Üretici fiyat endeksi de (ÜFE) belirli bir dönemde ülkede üretimi yapılan ve yurtiçine satılan ürünlerin, Üretici fiyatlarının zaman içinde kıyaslanması ve bu fiyat değişikliklerinin ölçülmesi ile ortaya çıkan endekstir. Bu endeks aylık ya da yıllık enflasyonun belirlenmesinde kullanılır.
- Ülkelerdeki Siyasi Gelişmeler
Bir ülkenin güncel siyasi durumu ekonomisini de önemli ölçüde etkiler. Bir ülkede meydana gelebilecek siyasi karışıklık, toplumsal olaylar, seçimler, diğer ülkelerle ilişkiler ekonomisini de mutlak suretle etkileyecektir.
Para biriminin güçlü olması ülkenin ürettiği malların da diğer ülkelere pahalı gelmesini sağlar. Bu da ihracatta ülkenin daha fazla kar elde etmesini sağlar. Tersi bir durum ise ülkede üretilen malların ucuz olmasına neden olur.
- Ekonomik Takvim
Tüm ülkeler ekonomilerinde meydana gelen olayları ve önemli bilgileri düzenli raporlar halinde sunar. Ekonomik takvim de Forex piyasasında temel analiz yaparken dikkat edilmesi gereken faktörlerden biridir.
Örneğin tarım dışı istihdam verileri, işsizlik rakamları, büyüme oranları, faiz kararları, yetkililerin açıklamaları ve bunun gibi pek çok etken ekonomik takvim içerisine girer. Sizde internet üzerinden ülkelerin ekonomik takvimlerine erişerek önemli verileri ne zaman açıklanacağını görebilirsiniz.
Yatırımınızı yaparken fiyatları önemli şekilde etkileyecek gelişmelerden haberdar olabilirsiniz. Döviz fiyatlarındaki beklenmedik hareketlilik karşısında panikle hareket edebilirsiniz. Bunu önlemek için de ekonomik takvimi yakından izlemelisiniz. Bu şekilde panik yapmadan, daha rahat bir şekilde işlemlerinizi yapabilir, risk yönetiminizi daha sağlıklı bir şekilde ayarlayabilirsiniz.
- Kredi Derecelendirmeleri
Kredi derecelendirmesi ya da kredi değerlendirmesi ülkelerin kredi verilebilir olup olmadığını belirleyen değerlerdir. Düşük bir kredi puanı ülkenin borç ödemede sorun yaşadığını yani riskinin yüksek olduğunu gösterir. Bu durumda kredi verecek kuruluş faiz oranını yüksek tutar ya da hiç kredi vermez.
Ülkelerin kredi derecelendirmesi, bir ülkede yatırım ortamının ne derece riskli olduğunu ifade eder. Burada politik risk de hesaba katılır. Yabancı ülkelerde yatırım yapmayı düşünen yatırımcılar tarafından kullanılır.
Dünya çapında çalışan çeşitli kredi derecelendirme kuruluşu bulunmaktadır. Bunlar ülkelerin kredi değerlerini hesaplar ve yatırım yapmanın riskli olup olmadıklarını ortaya koyar. Yüksek kredi puanı ülkenin yatırım almasını ve bu da parasının değerlenmesini sağlar.
Diğer temel analiz verileri ise aşağıdaki gibi sıralanabilir. Tüm bu veriler ve etkenleri bilmek ve takip etmek temel analiz bakımından kıymetlidir. Güncel gelişmeleri, ekonomik verileri, ülkelerin siyasi durumlarını tek bir etmenmiş gibi değerlendirmek temel analizde sık yapılan bir yanlıştır. Her biri ayrı ayrı etmenler olarak fiyatlara etki edebilmektedir. Elbette kimisi daha çok etkilerken kimisinin etkisi daha düşük boyutlarda kalmaktadır.
- Dış Ticaret Verileri
- Enflasyon Oranları
- İşsizlik oranları
- İstihdam verileri
- Tarım Dışı İstihdam rakamları
- Ortalama Saatlik kazançlar
- İşsizlik maaşı başvuruları
- Merkez Bankaları Başkanlarının Konuşmaları
- Para Politikaları
Temel Analiz Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?
Temel analiz, uzun vadeli trendlere dayanan uzun vadeli yatırımlar için oldukça iyi bir analiz yöntemidir. Uzun vadeli ekonomik, demografik, teknolojik veya tüketici eğilimlerini belirleme ve tahmin etme yeteneği, doğru endüstri gruplarını, para birimlerini veya hisseleri seçen sabırlı yatırımcılara fayda sağlayabilir.
Sağlam temel analiz, iyi bir değeri temsil eden para birimlerinin belirlenmesine yardımcı olacaktır. En efsanevi yatırımcılardan bazıları uzun vadeli ve değeri düşünerek hareket eder. Graham ve Dodd, Warren Buffett ve John Neff değer yatırımının en önemli temsilcileri olarak görülüyor. Temel analiz, değerli varlıkları, güçlü bir bilançosu, istikrarlı kazançları ve kalıcı gücü olan şirketlerin ortaya çıkarılmasına yardımcı olabilir.
Temel analizin en bariz, ancak daha az somut faydalarından biri de bir işi kapsamlı bir şekilde anlamayı geliştirilmesidir. Böylesine özenli araştırma ve analizlerden sonra, bir yatırımcı bir şirketin arkasındaki temel gelir ve kar etkenlerine aşina olacaktır. Kazanç ve kazanç beklentileri, hisse senedi fiyatlarının güçlü etkenleri olabilir. Para birimlerini etkileyen etkenlerin neler olduğuna da kolay bir şekilde erişebilir.
Gelelim dezavantajlarına. Temel analiz piyasalar hakkında mükemmel bilgiler sunabilir, ancak olağanüstü derecede zaman alıcı olabilir. Bu da günlük al sat yapanlar için can sıkıcı durumlar ortaya çıkarabilir.
Temel analiz yaparken bazı öngörülemeyen durumları da göze almak gerekir. Ekonomik takvimde yer alan veriler haricinde ülke içinde meydana gelebilecek olaylar ya da global ölçekte ortaya çıkacak bazı durumlar temel analizin dezavantajlarıdır. Örneğin 2020 yılında pandemi nedeniyle ülke ekonomileri ve borsaları en sıra dışı zamanları yaşıyor. Finansal piyasalar her zaman bu gibi beklenmedik olaylardan etkilenmektedir. Temel analiz yaparken bunları öngörmek mümkün değildir.